วัดที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองปาย .. วัดน้ำฮู

ชื่อวัดมาจากการที่มีน้ำไหลออกมาจาก”ฮู” หรือ “รู” ในส่วนพระเศียรชอง “หลวงพ่ออุ่นเมือง” สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวเมืองปายและนักท่องเที่ยวทุกคนต้องแวะกราบสักการะ เมื่อมาถึงเมืองปาย

วัดน้ำฮู เป็นวัดที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองปาย ตั้งอยู่ที่ บ้านน้ำฮู ต.เวียงใต้ อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน  ความเป็นมาของวัดน้ำฮูนั้น ไม่ปรากฏบันทึกการสร้างชัดเจน แต่เชื่อกันว่าน่าจะสร้างโดยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เพื่อบรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยา ซึ่งได้เสด็จไปเป็นตัวประกันที่พม่าแทนพระองค์ แต่ต่อมาได้ถูกปลงพระชนม์ที่พม่านั่นเอง และบรรจุเส้นพระเกศาไว้ในพระเจดีย์สีทองที่อยู่หลังวิหารของวัดน้ำฮูแห่งนี้

ซึ่งในปี ๒๔๗๔ ครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนาไทย ได้นำคณะศิษยานุศิษย์ธุดงค์มายัง อ.ปาย ได้เห็นสภาพทรุดโทรมของวัด พร้อมสถูปเจดีย์ ซึ่งอยู่หลังวิหาร รกร้าง และได้พบพระพุทธรูปเก่าแก่ ปางมารวิชัย หล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ แบบสิงห์สามเหลี่ยสมัยเชียงแสน(ศิลปะล้านนา)  หน้าตักกว้าง ๘๐ ซม. สูง ๑๑๑ ซม. ประดิษฐานอยู่ในศาลาหลังเก่า ซึ่งทรุดโทรมมาก จึงได้ทำการบูรณะ และสร้างวิหารขึ้นมา ๑ หลัง ใช้สำหรับเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปองค์นี้ พร้อมกับบูรณะเจดีย์ขึ้นอีก ๑ องค์ ไว้ด้านหลังวิหาร

อัศจรรย์แห่งพระอุ่นเมือง

เรื่องราวของหลวงพ่ออุ่นเมืององค์นี้เต็มไปด้วยความศักดิ์สิทธิ์ โดยมีเรื่องเล่าว่า เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๕๑๕ มีพระธุดงค์จากต่างจังหวัดมาพักที่วัด ได้สังเกตเห็นพระพักตร์ของพระพุทธรูปเป็นโพรง พระโมฬีถอดได้ และในโพรงนั้นมีน้ำขังอยู่เต็ม จึงสอบถามชาวบ้านและเจ้าอาวาส ก็ไม่มีใครทราบมาก่อน เรื่องนี้เป็นที่เล่าลือกันอยู่พักหนึ่ง แต่ไม่มีใครกล้าพิสูจน์ความจริง จนในปี พ.ศ. ๒๕๑๖ ร.อ.ประเสริฐ เรียมศรี นายอำเภอปาย พร้อมด้วยหัวหน้าส่วนราชการอำเภอปาย ได้ร่วมทำการอธิษฐานขอพิสูจน์ข้อเท็จจริง โดยความร่วมมือจากเจ้าอาวาสและศรัทธา ได้ตักน้ำออกจากพระเศียรทั้งหมด และใช้สำลีเช็ดจนแห้งสนิท ทำการปิดพระเศียรผูกเชือกประทับตราครั่ง ปิดหน้าต่าง ประตูทุกบาน ห้ามคนเข้าออกกำหนดเวลา ๕ วัน เมื่อครบกำหนดได้ทำการเปิดต่อหน้าคณะทำการพิสูจน์ชุดเดิม ผลปรากฏว่ามีน้ำขังอยู่ในเศียรของหลวงพ่ออุ่นเมืองจริงตามคำร่ำลือ นับเป็นเรื่องอัศจรรย์เป็นอย่างยิ่ง  โดยชาวบ้านเชื่อกันว่าเป็นน้ำทิพย์ศักดิ์สิทธิ์ รักษาโรคให้คนหายป่วย ( ความเชื่อในสมัยโบราณ ) ตั้งแต่นั้นมาข่าวคราวความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธรูปองค์นี้ จึงได้ระบือไกล มีผู้คนจากต่างถิ่นเข้่ามานมัสการกรายไหว้ อยู่มิได้ขาด แล้วน้ำที่มีอยู่ในพระเศียร ก็ยังคงมีอยู่เป็นที่น่าอัศจรรย์จนถึงปัจจุบัน