ของฝาก ของดี ของต้องมี เมื่อมา..แม่แจ่ม

 แม่แจ่ม อำเภอหนึ่งในเชียงใหม่ ที่ยังคงความสวยงามของธรรมชาติ และวิถีชีวิตของผู้คนที่เรียบง่าย สถานที่ท่องเที่ยวใน อ.แม่แจ่ม มีมากมาย เช่น นาขั้นบันไดบ้านป่าบงเปียง, ดอยม่อนหมาก, นาขั้นบันไดบ้านแม่ปาน, นาข้าวขั้นบันได บ้านกองกาน, วัดกองกาน, น้ำออกฮู, วัดพุทธเอ้น, วัดป่าแดด, วัดยางหลวง เป็นต้น เรียกได้ว่า อำเภอเล็ก แต่ที่เที่ยว ไม่เล็ก เลย เขต

แต่วันนี้เราไม่ได้พาไปเที่ยวในสถานที่ว่ามา แต่เราจะพาท่าน ไปดูของดี ของเด็ดของ อำเภอแม่แจ่มกัน ที่ เขตตำบลท่าผา ซึ่งมีของฝาก ของดี ของแม่แจ่ม อยู่ถึง 2 อย่าง ได้แก่ ผ้าซิ่นตีนจก และ ปิ่นปักผมโบราณ

1. ผ้าซิ่นตีนจก 

อำเภอแม่แจ่มถือได้ว่าเป็นชุมชนหนึ่งที่มีการทอผ้าซิ่นตีนจกกันมากที่สุด ด้วยลายที่มีเอกลักษณ์ในการท่อหรือจกในลักษณะการคว่ำลาย ทำให้ลวดลายที่ได้นั้นสวยงาม ปราณีตเฉพาะแบบไม่เหมือนใคร เป็นมรดกทางวิถีชีวิตและวัฒนธรรม โดยปกติหญิงสาวชาวแม่แจ่มจะเริ่มเรียนรู้วิธีการทอผ้าในวัยสาว และจะต้องทอผ้าตีนจกอย่างน้อย คนละ 1 ผืน เพื่อที่จะนำผ้าตีนจกที่ทอเก็บไว้ออกมานุ่งกัน เมื่อเวลามีงานบุญสำคัญต่าง ๆ ผ้าตีนจกถือได้ว่าเป็นของสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตของผู้หญิงชาวแม่แจ่มตั้งแต่เกิดจนตาย และยังถือว่าเป็นการสืบทอดความรู้และวัฒนธรรมท้องถิ่นได้เป็นอย่างดี

ปัจจุบันผ้าตีนจกแม่แจ่มได้รับการประกาศจากกรมทรัพย์สินทางปัญญา ขึ้นทะเบียนเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์อันสามารถบ่งบอกว่าสินค้าที่เกิดจากแหล่งภูมิศาสตร์นั้นเป็นสินค้าที่มีคุณภาพ ผ้าทอตีนจกที่ทอจากแหล่งอื่นจะอ้างว่าเป็นผ้าทอตีนจกจากแม่แจ่มไม่ได้ การขึ้นทะเบียนดังกล่าวเพื่อเป็นการคุ้มครองผู้บริโภคหรือผู้ใช้ให้ได้สินค้าที่มีคุณภาพและรู้แหล่งผลิตอย่างชัดเจน นอกจากนั้นยังเป็นการคุ้มครองผู้ผลิต โดยผู้ผลิตที่มิได้อยู่ในแหล่งภูมิศาสตร์นั้น จะแอบอ้างหรือแสวงหาผลประโยชน์จากชื่อเสียงของสินค้าไม่ได้

การทอผ้าซิ่นตกจกของชาวแม่แจ่ม ยังคงมีการสืบทอดกันมาจนถึงสมัยปัจจุบัน เราจะพบเห็นการทอผ้าตีนจกมากมายในหลายหมู่บ้าน ผ้าตีนจกโบราณที่ในอำเภอแม่แจ่มบางผืนมีอายุมากกว่า 100 ปีซึ่งส่วนใหญ่จะนิยมทอด้วยไหม ปัจจุบันยังมีเหลือให้ชมและศึกษาอยู่ในเขตตำบลท่าผา ,ตำบลช่างเคิ่ง ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่มีการทอผ้าตีนจก

สำหรับผ้าทอตีนจกลายโบราณดั้งเดิม ได้แก่ ลายหละกอนหลวง ลายเจียงแสนหน้อย ลายหงส์ปล่อย ลายโกมฮูปนก เป็นต้น ปัจจุบันได้มีการเอาผ้าทอมาตัดเย็บเป็นเสื้อผ้า กระเป๋า หมวก หมอนหนุน ผ้าพันคอ และอื่นๆ อีกมากมาย เป็นของฝากที่สวยงาม ทรงคุณค่า และทันสมัย

2. ปิ่นปักผมโบราณ

งานฝีมืออีกอย่างหนึ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของแม่แจ่ม ที่ไม่พูดถึงไม่ได้ นั่นคือ ปิ่นปักผมโบราณ ซึ่งมีแห่งเดียวในอำเภอแม่แจ่ม มีครูช่างที่ชื่อว่า ครูกอนแก้ว อินต๊ะก๋อน ท่านเป็นครูช่างหัตถกรรมระดับตำนานด้านการทำปิ่นปักผมโบราณ ท่านเสียชีวิตไปด้วยโรคชราเมื่อปี 2556 ปัจจุบันบุตรสาวเป็นผู้สืบต่อฝีมือการช่างจากผู้เป็นพ่อ ว่ากันว่า  ปิ่นโบราณที่พบในล้านนา มีลักษณะคล้ายปิ่นของแม่แจ่มนี่เอง เพียงแต่วัสดุมักเป็นเงินหรือทอง ส่วนยอดประดับด้วยอัญมณี เช่นทับทิม แก้วก๊อ หรือหินสี ปิ่นงามหลายเล่ม มักมีเชือกแดงล่ามไว้ เมื่อประดับเสร็จก็เคียนเชือกรัดไว้กับมวยอีกที ส่วนปิ่นใหญ่ปิ่นหลวง มักเป็นรูปร่ม หรือปิ่นจ้อง ของชาวไทยลื้อ ถ้าเป็นของเจ้านายใหญ่ยศ น่าจะเป็นทอง ที่พบส่วนใหญ่เป็นเงิน

ปิ่นปักผมโบราณ เป็นสิ่งที่หญิงชาวแม่แจ่มขาดไม่ได้ โดยเฉพาะเวลาไปงานบุญหรืองานสำคัญต่างๆ จะต้องสวมผ้าซิ่นตีนจกแม่แจ่ม มวยผมพร้อมปักปิ่นทองเหลืองโบราณ ถือเป็นยูนิฟอร์มเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นของที่นี่ ซึ่งตัวปิ่นถูกออกแบบและตีขึ้นรูปให้ได้ลวดลายต่างๆ ส่วนใหญ่จะตีเป็นรูปร่มหรือปิ่นจ้องของชาวไทยลื้อ วัสดุที่ใช้ทำมักเป็นเงินหรือทองเหลือง ส่วนยอดประดับด้วยอัญมณี เช่น พลอยพม่า เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการทำ ช่อดอกไม้ไหว ทำจากโลหะเงินหรือทองเหลืองบางๆ เอามาดัดเป็นดอกไม้และใบไม้ เรียกว่า เอื้องเงินเอื้องคำ

ใครสนใจอยากไปชมและไปอุดหนุนงานแฮนด์เมดดีๆ สามารถไปชมได้ที่บ้านทัพ ต.ท่าผา อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ (ไม่ไกลจากวัดบ้านทัพ) 

ใครไปแม่แจ่ม ก็อย่าลืม ซื้อ ของฝาก ของดี ของต้องมี ของแม่แจ่ม มาด้วยนะจ๊ะ ... TRIPWALKERS