ตุงค่าคิง..สะเดาะเคราะห์ และสืบชะตาแบบชาวล้านนา

ความเชื่อของชาวล้านนาแต่โบราณ เพื่อการสะเดาะเคราะห์หรือสืบชะตา และเป็นการสะบัดทุกข์โศก โรคภัย เสนียดจัญไร ภยันตราย ให้หมดไปจากตัวตนของเรา โดยการทำ ตุงหรือธง ที่มีขนาดความยาวเท่ากับความสูงของผู้ทำหรือผู้อุทิศ ที่เรียกว่า ... ตุงค่าคิง

วันนี้เราจะพาไปที่ชุมชนวัดพระเกิด วัดพระเกิด ต.ในเวียง อ.เมืองน่าน จ. น่าน เพื่อไปดูวิธีการสะเดาะเคราะห์แบบไม่เหมือนใครที่ได้รับการสืบทอดมาจากชาวล้านนาโบราณ  โดยการทำตุงค่าคิง ( อ่านว่า ตุงก้าคิง )  

คำว่า ตุง หรือ ธง เป็นภาษาถิ่นของกลุ่มวัฒนธรรมไทยยวน ไทใหญ่ ไทเขิน ไทลื้อ ในเเถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือของพม่า ภาคเหนือของไทยและลาว มีความมหายตรงกับคำว่า ธง ของไทย ซึ่งเป็น สิ่งที่ถูกทำขึ้นเพื่อใช้ในงานพิธีทางพุทธศาสนา ทั้งงานมงคลและอวมงคล โดยมีรูปทรงและรายละเอียดของวัสดุที่ต่างกันไป โดยส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าหน้าแคบแต่ยาว การใช้งานจะใช้แขวนห้อยทิ้งชาย จุดประสงค์ของการทำตุง นอกจากถวายเป็นพุทธบูชาแล้ว ยังเชื่อกันว่าการทำตุงถวายจะช่วยขจัดภัยพิบัติ และ สะเดาะเคราะห์ให้หมดไปจากภูตผีปีศาจ ตุงที่พบบ่อยจะมีหลายประเภท เช่น ตุงผ้าทอลวดลาย ตุง 12 นักษัตร ตุงใย ตุงสามหาง ตุงไส้หมู และตุงค่าคิง

ส่วนคำว่า ค่า แปลว่า เท่ากับ และ คำว่าคิง แปลว่า ตนเอง รวมแล้วก็คือ การทำตุง หรือ ธง ที่ขนาดความยาวเท่ากับความสูงของผู้ทำหรือผู้อุทิศ เพื่อการสะเดาะเคราะห์หรือสืบชะตา อันเป็นคติความเชื่อของชาวล้านนา และเป็นการสะบัดทุกข์โศก โรคภัย เสนียดจัญไร ภยันตราย ให้ได้มอดไหม้มลายหายสิ้น หมดไปจากตัวตนของเรา ทำให้มีแต่ความสุข ความเจริญ ความรุ่งเรือง ประสบแต่สิ่งที่ดีงาม

ซึ่งชุมชนวัดพระเกิด ได้ศึกษาค้นคว้าในเรื่องของตุง หรือเรื่องการสะเดาะเคราะห์ พร้อมกับได้นำผู้เฒ่าผู้แก่ มาช่วยกันทำตุง-ทำโคม จนเกิดเป็นกิจกรรม ทำตุงค่าคิง ณ วัดพระเกิด

รูปแบบตุงค่าคิงของที่นี่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากพระพุทธรูปไม้ปางทรงเครื่องโบราณ ที่ตั้งอยู่ภายในพิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้านพระเกิด โดยแต่ละส่วนของตุงค่าคิงล้วนแล้วแต่มีความหมาย เช่น ตรงบริเวณส่วนหัว กับส่วนทรวงอก มีอิติปิโสร้อยแปด คือ มีจุดอยู่ 108 จุด โดยมี พระพุทธคุณ 56 พระธรรมคุณ 38 และ พระสังฆคุณ 14 รวมทั้งหมดเป็น 108 หากจะกล่าวย่อยไปอีก จะมีสัปปุริสธรรมทั้ง 7 คือ รู้จักเหตุ รู้จักผล รู้จักตน รู้จักประมาณ รู้จักกาล รู้จักชุมชน รู้จักบุคคล แล้วมีราศีหรือนักษัตรทั้ง 12 ของแต่ละคน อีกทั้งยังมีธรรมะที่ให้ทำเกิดความงดงาม อย่างขันติ โสรัสจะ รวมถึงธรรมะครองโลก ตรงส่วนกลางของตุงจะเป็นพรหมวิหาร 4 อิทธิบาท 4 และธรรมทั้งหลายทั้งปวง อย่างเบญจศีล เบญจธรรม และมีขันธ์ทั้งห้า ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่สอดแทรกเข้ามาด้วย และส่วนล่างของตุง จะเห็นเป็นลายสะบัด เพื่อเป็นการสะบัดในทุกข์โศก โรคภัย เสนียดจัญไร ภยันตราย ให้ได้มอดไหม้มลายหายสิ้น หมดไปจากตัวตนของเรา ทำให้มีแต่ความสุข ความเจริญ ความรุ่งเรือง ประสบแต่สิ่งที่ดีงาม

สำหรับวิธีการทำตุงค่าคิง จะให้ทำตั้งแต่เริ่มแรก ใช้เวลาในการทำ 3-4 วันเลยทีเดียว เพราะการทำตุงต้องมีการ ตอกลาย และ  กรีดลายฉลุ ต่างๆ 

ทางชุมชนวัดพระเกิดจึงมีการเตรียมการไว้ให้ เพื่อให้ง่ายสำหรับ นักท่องเที่ยวหรือผู้ที่สนใจเข้าไปศึกษา เรียนรู้ และ ทดลองทำได้ โดยเตรียมลายฉลุ และ สิ่งของจำเป็นต่างๆไว้ให้ และพร้อมสอนวิธีการทำ ตลอดเวลา เรามีหน้าที่ ตกแต่งตุงของเราให้เหมือนเป็นตัวแทนของตัวเอง โดยการติดตา ปาก จมูก หรือแผ่นทองรูปนักษัตรประจำปีเกิด ดูเหมือนจะง่ายๆ แต่การทำตุงจะต้องติดทั้งด้านหน้า และด้านหลัง  ให้ตรงกัน จึงต้องอาศัยความประณีต เป็นอย่างมาก

จากนั้นเมื่อทำตุงเสร็จแล้วจึงนำไปถวายที่วิหารวัดให้เจ้าอาวาสทำพิธีเพื่อความเป็นสิริมงคล 

การทำตุงค่าคิง ถือเป็นการเรียนรู้วัฒนธรรม และความเชื่อ ของชาวล้านนา แถมยังแฝงความหมายในพระพุทธศาสนา เพื่อให้ลูกๆหลานๆ สามารถเรียนรู้ได้ผ่านการทดลองทำ ถือเป็นอีกกิจกรรม ที่ทำให้เราเข้าถึงวิถีท้องถิ่นในชุมชนจริงๆ ...TRIPWALKERS